Қазақстандық тұсқағаздардан жасалған криптовалюта

Киль. 21 мамыр. ҚазТАГ - Игорь Киндоп. Астана экономикалық форумында (АЭФ) Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанда және әлемде криптовалютаның айналымы жайлы ережелер құру қажеттілігі туралы тұжырымдамасын ұсынды.
«Біз ортақ ережелерді әзірлеуіміз керек. G-Global сараптамалық және институционалдық қолдау көрсетеді. Жақында Ислам Ынтымақтастығы Сыртқы істер министрлігі осы бастаманы қолдайтын қарар қабылдады. Мен оны БҰҰ алаңында жүзеге асыруды ұсынамын», - деді Қазақстан Президенті. Өткен жылыға экономикалық саммитте Н.Назарбаев халықаралық криптовалюта құруды ұсынды. Өткен жылы ол өте кең құбылмалылық пен үлкен табыстылықтың арқасында танымал болды.
Адамда тегін нәрсеге деген шөл басылмайды, сондықтан бүгінде олардың барлығы дерлік біледі (криптовалютаны - ҚазТАГ).
Криптовалютаның тартымдылығы кейбір түсініксіз сиқырлы себептерге байланысты, және шын мәнінде шектеулі нарықтардағы өткір айла-шарғыларға байланысты нөлдер мен бірліктерден тұратын бөлшектердің бағамы қаржы құралдарына қатысты барлық ұғымдарды бұзып, ашытқы салғандай күрт өсе бастады.
Кейбір жағдайларда бұл жағдай классикалық ұтымды көпіршікке айналды, бұл нарыққа кірмегендеге пайда жоғалтатындай көрінеді.
Кейбір инвесторлар осы артықшылықты пайдаланды, содан кейін кішкентай жекеменшік әуесқойлар да пайдаланды.
Шындығында бұл банкрот болған банктерден депозиттердің қашқаны секілді, бірақ ақшаның әмиандардан күмәнді криптовалютаның нарығына қашу сияқты жағдай болды.
Біз дамыған елдердің қазіргі заманғы экономикалық және саяси билік орындарынан жағымсыз қарым-қатынастың себептерін түсіндіретін криптовалютаның бірнеше сипаттамаларын айыра аламыз.
Біріншіден, криптовалюта ештеңені білдірмейді. Бұл нысандардың ешқандай функциясы немесе пайдасы жоқ.
Олармен бірге сіз басқа нәрселерді жасай алмайсыз, тек қана электронды әмияндарда жинауға немесе біреудің басын қатыруыңызға болады. Мысалы, қағаз ақшаны пәтердің қабырғаларына ерекше тұсқағаз ретінде жабыстыруға болады. Әсіресе 100 долларлық купюралар болса, тұсқағаз ерекше болар еді. Материалдық емес электрондық бір мен нөлдерден не істеуге болады?
Екіншіден, криптовалюта, ең алдымен көлеңкелі экономика үшін тартымды.
Бұл ақшаны қолма-қол ақшаға айналдыру, пара алу, есірткі саудасымен айналысып, жыныстық сауда жасау, тіпті терроризмді қаржыландыратын құрал. Және бұл керемет құрал, себебі құпиялылық пен шифрлаудың өте жоғары дәрежесі бар.
Террористер мен олардың демеушілері арасындағы есеп айырысуды қамтамасыз ету үшін бұрынғыдай жалған адамдар мен тіпті банктерге қажеттілік жоқ - барлығы крипто-валюта айырбастау биржасы арқылы ғана жүзеге асырылады.
Үшіншіден, криптовалюта мемлекеттік саясатқа тәуелсіз. Керек десеңіз, бұл ұлтүстілік құрал.
Криптовалюталық индустрияның табынушылары мұны технологияның абсолюттік артықшылығы ретінде қарастырады, алайда білікті экономист үшін бұл криптовалюта елдің тәуелсіз ақша-несие және фискалдық саясат жүргізу қабілетін бұзады дегенді білдіреді.
Осылайша, криптовалюта тану дүниедегі ең жаман қылмыскерлерге және өз мемлекетінің басқару жүйесін жоюға әкеп соғады.
Екінші жағынан, сиқырлы тегін олжаға үміт бар.

Астана форумы әлемдік ауқымда тозаң іспеттес

Негізінен Президент Н.Назарбаевтың сөздерін АЭФ контекстінде жаһандық экономикалық форум ретінде қарастыруға болады. Мәселе, АЭФ-тың ғаламдық сипаты ұйымдастырушылар тарапынан тым асыра айтылды.
Бұл оқиға көбінесе бюджеттік және демеушілердің ақшасын жаһандық өлшемді жұлдыздармен кең ауқымды ток-шоуға өткізуге жаратуға мүмкіндік береді.
Мұнда біздің элиталарымыздың карго-культтерінің бір түрі өте үйлесімді түрде көрінеді. Атап айтқанда, олар Лондондағы ең жақсы үйлерде қабылдап қалар деген үмітпен мүмкіндігінше көбірек жұлдыздарды шақырып, олардың көздерін алдап бағады.
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрінің сайты Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы ҚСЗИ директорының орынбасары Санат Кушкумбаевтың сөзіне сілтеме жасай отырып, «Біз жаһандық экономикалық үрдістердің, адамзаттың алдында тұрған өзгерістер мен сын-қатерлердің тынысына қолдарымызды ұстауымыз керек», - дейді.
- Дәл осы жерде жаһандық экономикадағы негізгі спикерлер мен сарапшыларды тарту арқылы талқылаулармен жаһандық экономиканың бұл серпілісін табуға мүмкіндік беретін Астана экономикалық форумының рөлі маңызды. Әрине, Қазақстан алдын алу шараларын қабылдауға тырысады. Астана экономикалық форумы, әсіресе соңғы талқылау, қазақстандық сарапшылар мен саясаткерлерге жақын болашақта оны жаһандық деңгеймен түзетудің ұлттық күн тәртібін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Яғни, бұл Қазақстанның болашақтағы қауіпсіздік проблемаларына қатысты ерекше жауабы болады».
С.Кушкумбаев мырзаның тезисі түкке тұрмайды, өйткені Қазақстанға «жаһандық экономикалық үрдістердің серпінінің тынысын тыңдап отыру» қажет емес. Қайткенімен, ерте ме, кеш пе, жаһандық экономикалық үрдістер Қазақстанға келетін болады, және бұл оны алаңдатпауы керек, бірақ Қазақстан ешқашан олардың пайда болуының басты көзі болмайды.
Дегенмен, билік осыны қанша қалағанымен, қоғамның даму екіпіні қазір техникалық және әлеуметтік жаңалықтарды қабылдауға дайын болмағандықтан Қазақстанды осы үрдістерге кіргізе алмайды (басқалар да кіргізе алмайтын шығар). Сондықтан оларды ғылыми және техникалық прогрестің қалыптасуына шағын үлес үшін миллиардтаған доллар төлеуге қабілетті елдер жасайды.
Алайда форум қатысушыларына да, оның спикерлеріне де жаһандық емес, Орталық Азия проблемаларының шешімін тыңдау өте қызықты болар еді. Қоғамның дамуы қызықтырмайтын ғалым немесе инновациялық бизнесмен жоқ, себебі олардың қызметіне деген сұранысты осылар ғана қалыптастырады. Экономист ретінде маған Қазақстандағы экономикалық саясат болашағына берілген тәуелсіз бағаны есту өте қызықты. Және сондай пікір-таласты мен қазір Қазақстанда да, шетелде де таба алатындай жағдайда емеспін.
Әлбетте, осындай тақырыптағы ашық пікір-талас билікке қызық емес, себебі бірден өткір сұрақтар қойылады. Мемлекеттік жоспарлау негізінде қандай экономикалық үлгі жатыр? Неге мемлекеттегі фискалды және монетарлық саясат бір-біріне қарама-қайшы? Және неге Қазақстан экономикасы олигархиялық бейілді топ қолдарына шоғырланған? Әділ және тәуелсіз сот билігі қайда және неге Қазақстандағы ғылыми қызмет мықты сыбайласқан?
Бұл сұрақтарға жауап – Полишинель құпиясы. Бәрі біледі, бәрінің жаман екенін, бірақ бәрі жақсы сияқты кейіп танытады. Жайсыз сұрақтар мен соның салдарынан туындаған жанжалдар Қазақстаннан басқа бүкіл әлемде ғылыми-техникалық прогрес пен экономикалық-саяси жағдайды қозғайды. Себебі бұл жерде ол сұрақтарды қоюға қорқады.

Әлемдік экономика шалғайында

Жаһандық трендтер жаһандық қауіп-қатерлер мен жаһандық қауіпсіздік проблемасын туғызады. Оның үстіне бұл жаһандық қауіп-қатерлер шешімін қалыптастыруға қатысуды армандауға себеп емес. Ел ретінде де, экономика ретінде де, Қазақстан өзіне бұған жол бере алмайды – бұл шектен тыс қымбат және көп шығынды талап етеді. Қазақстанның әлемдік экономика перифериясы алдында тұрған жалғыз және үздік стратегия бар – экономикалық лидерлердің озық тәжірибесін қолдану, әсіресе саяси және экономикалық жоспарлар тұрғысында. Жаһандық лидерлерге мәселелерді шешуге және сол шешімдерге қарай ыңғайлануға мүмкіндік беру керек. Бұл әлемдегі ең тиімді даму стратегиясы - Қытай да Сингапур да солай жасаған, олар осылайша әлемдік лидерлер атанды. Осы абзац арқылы алдағы 30-50 жылға Қазақстандағы барлық жаһандық экономикалық форумдарды қорытындылауға болады.
Бірақ жаһандық қауіп-қатерлерден басқа жергілікті және өңірлік қауіп-қатерлер бар. Бұл өте қызықты міндет емес, және олар әлемдік қауымдастық тарапынан қызығушылық тудырмайды. Бірақ бұл қауіптерді шешу ел ішіндегі халықтың жақсы өмір сүруіне, баюына, білімдірек және дені сау болуына мүмкіндік береді. Бұлар керітартпа проблемалар, және оларды әдісқой тәсілмен шешу керек, және сол үшін де үкімет болуы керек.
Керітартпа проблемалар көбіне шешілген және әлемдік ғылыми ойларға да белгілі. Әр сұрақ бойынша жасанды жағдайлар мен тәжірибиелердегі қандай да бір шешімдердің тиімділігін көрсететін және дәлелдейтін жүздеген және мыңдаған ғылыми мақалалар бар. Оларды талдау және солардың негізінде саяси ұсынымдар қалыптастыру үлкен еңбекті қажет етеді. Бірақ осындай ұсынымдар бізде барына қарағанда экономикалық жүйенің дамуына мүмкіндік береді және мұндай ұсынымдарды шығарумен кәсіби, жалақылары жоғары, сыбайласпаған ғалымдар, өңір ерекшелігімен таныс адамдар айналысуы керек, «әлемдік эстрада, кино және телевидение жұлдыздары емес».
Қазақстандық саясаткерлер соңғы 30 жылда Қазақстанға жаһандық мемлекет-бітімгер беделін жасауға талпынуда, және сол күш-жігерлері арқылы нақты бір нәтижеге қол жеткізді. Өкінішке орай, біздің саясатымыз – бұл армандаушылардың саясаты, прагматиктердің емес. Қазақстан барлық күш-жігерін күн тәртібіндегі сыртқы саяси жағдайға шоғырландырған, ал ішкі саяси жағдайы және экономико-саяси бағыты ұмытылып қалады немесе тікен қолғапта жатыр. Әлбетте, әлемдік билік пен нақыштөбе шуағында БҰҰ мінберіне шығу сәнді әрі жағымды. Алайда өз халқыңның әл-ауқатын қамтамасыз етуге талпынбай тұрып, оған қол жеткізуге бола ма? Салтанатты саясаткерлер мен олардың миллиардер достарының кедей халықпен қатты жұмыс жасайтынына ешкім назар аудармай ма?
Әлемдік атақ қарапайым адами қызғаныштың арқасында таралады. Ал қазақстандық саясаткерлерге жалпы және толығымен ешкім қызғаныш білдірмейді, себебі оларда ешқандай жетістік жоқ. Ал әлемдегі ең белгілі қазақстандықтар, ұят та болса мойындауымыз керек, саясаткерлер емес, спортшылар мен Борат. Осындай жағдайға кім сатыла қояды және қызғаныш туғызады?